Σαν Σήμερα: Η Κατάληψη της Καστοριάς από τη Μεραρχία SS το 1941
Στις 15 Απριλίου 1941 και ώρα οκτώ το απόγευμα, οι δυνάμεις της επίλεκτης Μεραρχίας SS LSSAH, γνωστής και ως Σωματοφυλακή του Αδόλφου Χίτλερ, καταλαμβάνουν την ιστορική πόλη της Καστοριάς. Ένα γεγονός που αγγίζει τις ρίζες της ελληνικής ιστορίας και εγείρει ερωτήματα σχετικά με την εκτίμηση και την αφοσίωση που έχουμε απέναντι σε αυτές τις μνήμες. Η απουσία ενός θεματικού μουσείου ή έστω ενός μνημείου για την μοναδική αυτή μάχη “εκ συναντήσεως” ανάμεσα στις ελληνικές και τις γερμανικές δυνάμεις είναι αξιοσημείωτη, και μας προτρέπει να αναλογιστούμε την σημασία της μνήμης αυτών των ιστορικών στιγμών.
Ένας από τους πρωταγωνιστές των μαχών που έλαβαν χώρα στην Κλεισούρα και την περιοχή της λίμνης Καστοριάς ήταν ο Κούρτ Μάγιερ, τότε Ταγματάρχης της εν λόγω Μεραρχίας. Στο βιβλίο του με τίτλο «Γρεναδιέροι: Ιστορία του στρατηγού των SS Κούρτ Μάγιερ», εξετάζει τα γεγονότα που ακολούθησαν τη μάχη στη γέφυρα των Μανιάκων, οι οποίες χαρακτηρίζονται από έναν ανηλεή βομβαρδισμό των ελληνικών θέσεων από τους γερμανικούς «στούκας». Με προφανή έπαρση και στόμφο, ο Μάγιερ περιγράφει τα γεγονότα της εποχής εκείνης, προσπαθώντας να αναδείξει τη «δυναμική» της γερμανικής προέλασης.
Ένα απόσπασμα από το πρωτότυπο κείμενο του Μάγιερ αναφέρει:
«Ανυποψίαστες Ελληνικές διμοιρίες και στοιχεία πυροβολικού, καθώς υποχωρούσαν από τις πλαγιές, αιφνιδιάστηκαν τόσο πολύ από την γρήγορη προέλασή μας που δεν έριξαν ούτε μια ντουφεκιά και οδηγήθηκαν οικειοθελώς στην αιχμαλωσία. Μια μόνο από τις πυροβολαρχίες συνέχιζε να μας χτυπά μέχρι που την κομματιάσαμε. Τα τεθωρακισμένα μας προχώρησαν βρυχώντας ανάμεσα σε φάλαγγες Ελλήνων αιχμαλώτων μέχρι το κέντρο της Καστοριάς. Εκεί το χάος ήταν ολοκληρωτικό. Στην πλατεία της αγοράς, ένας ιερέας με χαιρέτησε. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τον αδελφικό του εναγκαλισμό. Ώρες μετά τη συνάντηση, βρωμούσα ακόμα σκόρδο…»
Ο Κούρτ Μάγιερ αναφέρεται σε έναν ιερέα, του οποίου το όνομα παραμένει άγνωστο, αλλά υπογραμμίζει ότι η σκορδαλιά του ήταν η πρώτη πράξη αντίστασης στη σκοτεινή περίοδο της Κατοχής που θα ακολουθούσε. Η φράση αυτή αποτυπώνει την πνευματική αντοχή και την ανθρώπινη πλευρά που προβάλλεται σε αντίθεση με την ωμή βία των στρατιωτικών γεγονότων.
Αυτά τα ιστορικά γεγονότα μάς καλούν να επαναξιολογήσουμε τη μνήμη και τον σεβασμό που οφείλουμε στα παρελθόντα γεγονότα, φέρνοντας στο προσκήνιο την ανάγκη για τη διατήρηση της ιστορίας και της κληρονομιάς μας.